Inspektoria św. Wojciecha Piła

Realizacja posłannictwa salezjańskiego – praca wychowawcza wśród młodzieży dokonywała się w inspektorii pilskiej m.in w rozmaitych ruchach, stowarzyszeniach i organizacjach młodzieżowych. W przeciągu ponad 30 lat istnienia inspektorii św. Wojciecha w Pile pojawiało się wiele tego typu propozycji dla młodzieży. W niniejszym opracowaniu zajmiemy się tylko tymi, które funkcjonowały najdłużej i nadal stanowią konkretną propozycję wychowawczą skierowaną ku ludziom młodym.

Jedną z priorytetowych dla salezjanów wspólnot młodzieżowych jest Liturgiczna Służba Ołtarza (LSO). Grupy ministranckie obecne są nie tylko w parafiach, ale także i w szkołach oraz ośrodkach wychowawczych prowadzonych przez salezjanów. W skali inspektorii dla animacji tej grupy powoływany jest delegat, który wchodzi w skład inspektorialnej komisji ds. duszpasterstwa młodzieżowego. Od 1993 r. na początku maja w Słupcy – Lądzie – Kawnicach, a od kilku lat w Szczecinie organizowane jest „Ministranckie Święto Dominika Savio”. Jest to corocznie główna uroczystość inspektorialna o charakterze młodzieżowym. W ministranckim święcie uczestniczy od 600 do 800 chłopców ze wszystkich wspólnot z terenów prowincji pilskiej . W ciągu roku dla ministrantów organizowane są w lądzkim seminarium spotkania powołaniowe .
Kolejną wspólnotą młodzieżową, który wpisał się w historię inspektorii pilskiej jest Ruch Światło – Życie popularnie zwany „oazą”. Funkcjonował on na terenie prowincji św. Wojciecha od początku jej istnienia. Uczestnicy pierwszych salezjańskich oaz mieli możliwość kontaktu z założycielem ruchu ks. Franciszkiem Blachnickim. Wieloletnim moderatorem Ruchu Światło – Życie, i prekursorem oazy na gruncie salezjańskim był ks. Kazimierz Lewandowski. Ważnym miejscem animacji ruchu w skali inspektorii było seminarium w Lądzie. Klerycy salezjańscy zawsze stanowili znaczną część kadry w czasie wakacyjnych rekolekcji .

W latach 1979 -2010 formację Ruchu „Światło – Życie” w inspektorii św. Wojciecha przeszło tysiące młodych ludzi . Ich zaangażowanie w działalność oazową pozwoliło na to, aby z misją ewangelizacji otworzyć się nie tylko na młodych z środowiska salezjańskiego. Jedną z najważniejszych tego typu inicjatyw, jakie pojawiły się w historii salezjańskich oaz w inspektorii św. Wojciecha, był Sejmik Młodzieżowy organizowany wielokrotnie na przełomie lat 80 – tych i 90 – tych przy sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Skrzatuszu. Poszczególne wspólnoty parafialne Ruchu „Światło – Życie” prowadziły też rekolekcje ewangelizacyjne w swoich środowiskach, dni młodych, organizowały koncerty, spotkania modlitewne, wydawały gazetki. Ten rodzaj posługiwania młodych oazowiczów w swoich parafiach trwa po dziś dzień .

Przez długi okres czasu oazy były jedyną możliwą propozycją wspólnoty formacyjnej dla młodych ludzi . Stąd też w latach 80 – tych liczebność młodzieży w poszczególnych grupach przy parafiach była duża. Ta sytuacja zmieniła się nieco po 1989 r. Pojawiły się nowe ruchy i wspólnoty młodzieżowe w kościele, także na gruncie salezjańskim. Popularność „oazy” wśród młodzieży nieco spadła, ale ruch ten nadal sprawnie funkcjonuje wykazując się wieloma inicjatywami na polu ewangelizacji ludzi młodych .

Kolejnym młodzieżowym ruchem prężnie rozwijającym się w ramach młodzieżowych propozycji inspektorii św. Wojciecha jest harcerstwo. Salezjańskie drużyny zorganizowane są Ruch Programowo – Metodyczny „Dęby” funkcjonujący w ramach Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR). Praca salezjanów w drużynach harcerskich ma swoje korzenie przedwojenne. Dopóki harcerstwa nie zlikwidowali komuniści, drużyny prowadziły działalność także w Zakładach Salezjańskich w pierwszych latach powojennych .

Harcerstwo według wzorców przedwojennych w kręgach salezjańskich zaczęło się odradzać w II połowie lat 80 –tych XX w. W roku 1987 w ramach konspiracyjnego Ruchu Harcerskiego zorganizowano pierwszy po latach salezjański obóz harcerski. Jego komendantem był Zbigniew Formella, natomiast kapelanem ks. Tadeusz Balicki. Związek salezjańskich drużyn „Dęby” z siedzibą w Lądzie został formalnie powołany do życia 2 października 1987 r. przez komendanta „Ula Klonowy Liść” konspiracyjnej Pomorskiej Chorągwi Harcerzy Ruchu Harcerskiego . W kolejnym roku został on przekształcony w Hufiec Harcerzy „Dęby” W maju 1991 r. salezjańskie harcerstwo weszło w struktury ZHP 1918, w wyniku czego hufiec „Dęby” w 1992 r. został przekształcony w Północną Chorągiew Harcerzy. Kolejny etap historii salezjańskiego harcerstwa to wejście w struktury Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. W październiku 1992 r. nastąpiło zjednoczenie ZHP - 1918 z ZHR. Większość środowisk Chorągwi zostało włączonych w struktury nowej organizacji. „Dęby” nie uległy rozwiązaniu ze względu na rozwój drużyn w miejscowościach wokół Lądu. Ponadto stanowiły środowisko z silnym zapleczem kadrowym (wszyscy instruktorzy wywodzili się z Kręgu „Mafeking” działającego przy WSD TS w Lądzie). W latach 1992 -93 ukonstytuował się Salezjański Ruch Programowo – Metodyczny „Dęby”, który jest jak się wydaje ostateczną formułą salezjańskiej obecności w harcerstwie .
Drużyny harcerskie pod opieką salezjanów działają przy kilkunastu parafiach i oratoriach na terenie inspektorii św. Wojciecha oraz inspektorii św. Stanisława Kostki w Warszawie. W swojej działalności starają się realizować chrześcijański ideał wychowawczy, w rzeczywistości salezjańskiej oparty m.in. na systemie prewencyjnym ks. Bosko . Wykazują się wieloma inicjatywami . Salezjańska praca na polu harcerskim została doceniona chociażby przez fakt mianowania głównym kapelanem ZHR ks. Zbigniewa Formelli, który pełnił tą funkcję w latach 1995-99, oraz ks. Tomasza Kościelnego, który pełni ją od roku 2004.

W latach 90–tych minionego stulecia na grunt polski została przeszczepiona działalność salezjańskiej organizacji Polisportive Giovanili Salesiane (PGS), która przyjęła nazwę Salezjańskiej Organizacji Sportowej Rzeczpospolitej Polskiej SALOS RP. W dniu 6 maja 1992 r. odbyło się w Warszawie spotkanie założycielskie tej organizacji. Wziął w nim udział przedstawiciel inspektorii św. Wojciecha ks. Antoni Balcerzak. Po rejestracji SALOS-u, organizacja ta w 1992 r. została przyjęta w poczet członków zwyczajnych Polskiego Komitetu Olimpijskiego . Charyzmat salezjański w duchu św. Jan Bosko SALOS realizuje poprzez działalność sportowo – wychowawczą. W kilku stowarzyszeniach lokalnych SALOS-u działających na terenie inspektorii św. Wojciecha zrzeszonych jest około 3000 dzieci i młodzieży, którzy skupieni są w sekcjach: piłki nożnej, piłki siatkowej, piłki koszykowej, tenisa stołowego i lekkoatletycznej. Młodzież z naszej inspektorii w latach 1993-2004 odniosła wiele sukcesów, zdobywając medale nie tylko na mistrzostwach Polski, ale także na igrzyskach światowych PGS. SALOS z pilskiej inspektorii wielokrotnie był także organizatorem mistrzostw Polski, ostatnio w 2004 r. w Szczecinie. W pracy SALOS-u na rzecz młodzieży należy podkreślić to, iż praca trenerów i wychowawców opiera się na wolontariacie. Często wychowankowie salezjańskiej organizacji pełnią później rolę wychowawców swoich młodszych kolegów .
Kilku współbraci zaangażowanych w SALOS RP zostało za swoją pracę na polu wychowania młodzieży przez sport odznaczonych medalami państwowymi i samorządowymi. Wśród nich należy wymienić ks. Tadeusza Balickiego, ks. Marka Barejkę i ks. Jana Oleksiuka.
Seminarium w Lądzie stało się kolebką Salezjańskich Wspólnot Ewangelizacyjnych. Pod tą wspólną nazwą kryją się grupy Salezjańskiej Pielgrzymki Ewangelizacyjnej i Pustyni Miast.

W 1992 r. na pątniczy szlak ze Szczańca na Jasną Górę po raz pierwszy wyruszyła Salezjańska Pielgrzymka Ewangelizacyjna. Do roku 2010 odbyło się 19 pielgrzymek. Oprócz tradycyjnych celów, jakie przyświecają pielgrzymowaniu, salezjańska młodzież prowadzi ewangelizację mijanych po drodze miejscowości . W roku 2001 w jubileuszowej X SPE wzięło udział około 800 osób .
Kolejną ważną datą w historii SWE jest rok 1994, kiedy to z grupy animatorów SPE wyłonił się salezjański ruch ewangelizacyjny Pustynia Miast . Młodzież skupiona w tej wspólnocie prowadzi ewangelizacyjne spotkania w różnych miejscowościach na osiedlach, rynkach, w szpitalach, więzieniach, poprawczakach. W czasie rekolekcji ewangelizacyjnych do Pustyni Miast zgłaszała się młodzież, która chciała zaangażować się w jej działalność. W roku szkolnym 1994/95 w kilku miastach Polski powstały pierwsze wspólnoty Pustyni Miast, z roku na rok ich liczba była coraz większa, osiągając w 2002 r. przeszło 40 wspólnot zrzeszających około 600 młodych ludzi .
Działalność SWE od początków istnienia zarówno Salezjańskiej Pielgrzymki Ewangelizacyjnej, jak i Pustyni Miast, opierała się w głównej mierze na zaangażowaniu w nią kleryków z WSD Salezjanów w Lądzie . Klerycy byli współzałożycielami ogólnopolskiej inicjatywy ewangelizacyjnej „Przystanek Jezus”, która objęła swym duszpasterstwem młodzież na festiwalu Przystanek Woodstock. Brali oni udział w ewangelizacji na Woodstock w latach 1998 - 2004. Młodzi salezjanie oraz młodzież Pustyni Miast odpowiedzialna była za ewangelizację na polu namiotowym, małej scenie i prowadzenie lazaretu .
Do innych ważnych inicjatyw podejmowanych przez Kleryckie Koło SWE w Lądzie należy działalność wydawnicza. Obejmuje ona redakcję pism: „Czas Łaski. Biuletyn SWE”, „Hardcore Christian”, wydawanie książek w ramach serii „Biblioteka Biuletynu SWE” oraz materiałów formacyjnych SPE i PM. Od lat redagowana jest strona internetowa SWE .

W celu skuteczniejszej animacji duszpasterstwa młodzieżowego w inspektorii św. Wojciecha założone zostało Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży. Formalnie powstało ono na przełomie 2000/2001 r., ale swoimi korzeniami sięga roku 1994. Przez 7 lat funkcjonowało bez rejestracji prawnej jako Salezjański Ośrodek Wychowania i Duszpasterstwa Młodzieży.
Za główne cele stowarzyszenie stawia sobie m.in. działalność wychowawczą, opiekuńczą i edukacyjną wśród dzieci i młodzieży, troskę o młodzież ubogą i zaniedbaną moralnie i społecznie, animację ośrodków salezjańskich do skutecznej pracy wychowawczej w danym środowisku oraz nawiązywanie kontaktów i współpracę z organizacjami pozarządowymi .
Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży było w ostatnich latach organizatorem wielu imprez szkoleniowych dla animatorów oratoriów, kursów na kierowników i wychowawców kolonijnych oraz międzynarodowych konferencji dotyczących tematyki wychowania realizowanych w ramach unijnego programu „Młodzież”.

Omawiając zagadnienie duszpasterstwa młodzieżowego w ramach różnych ruchów i stowarzyszeń działających w inspektorii św. Wojciecha podkreślić należy prężny rozwój oratoriów, jaki dokonał się w ostatnich latach.

ks. Jarosław Wąsowicz sdb