Inspektoria św. Wojciecha Piła

W momencie podziału inspektorii polskich życzeniem Przełożonych Generalnych było to, aby w każdej nowej prowincji znalazł się przynajmniej jeden dom formacyjny, przy czym formację zakonną kleryków nadal miano prowadzić wspólnie, tzn. inspektoria warszawska z pilską oraz inspektoria krakowska z wrocławską . Z czasem jednak, wobec dalszego rozwoju poszczególnych prowincji, postanowienia z roku 1980 trzeba było zweryfikować.
W latach 1980 - 1983 nowicjusze inspektorii św. Wojciecha pierwszy etap swojej formacji zakonnej odbywali w Czerwińsku. Jednak wkrótce okazało się, że po podziale w obu inspektoriach: warszawskiej i pilskiej, znacznie zwiększyła się liczba kandydatów do Zgromadzenia. Trzeba było więc szukać jakiś konkretnych rozwiązań dla sprawnego prowadzenia formacji początkowej, ponieważ zbyt duża liczba nowicjuszów utrudniała ją .

W roku 1983 staraniem inspektora ks. Henryka Jacenciuka utworzono dla pilskiej prowincji nowicjat w Swobnicy. Ksiądz abp Kazimierz Majdański pismem dn. 23 stycznia 1983 r. zgodził się na otwarcie domu nowicjackiego w pomieszczeniach tamtejszej plebani, wobec czego ks. generał Idzi Vigano dekretem z dnia 18 lutego 1983 r. erygował w Swobnicy nowicjat i utworzył tu dom zakonny pw. św. Kazimierza. Mimo, że lokalizacja nowicjatu w Swobnicy miała być tymczasowa, w praktyce jednak okazała się jednak trwała .
Wraz z powstaniem domu formacyjnego w Swobnicy wiele się zmieniło. Dla potrzeb nowicjatu zaadoptowano i przebudowano do celów mieszkalnych pomieszczenia dawnej stodoły oraz nowej i starej plebani parafialnej. Utworzono nowicjacką bibliotekę .
W ciągu 21 lat funkcjonowania nowicjatu dla północnej inspektorii salezjańskiej św. Wojciecha w Swobnicy, przez ten dom formacyjny przewinęło się ponad 500 nowicjuszy Magistrem nowicjatu w latach 1983 -2004 był ks. Bolesław Leciej, natomiast od roku 2004 jest nim ks. Zenon Hnatczak. W formację duchową i intelektualną nowicjuszy we Swobnicy zaangażowanych było wielu współbraci, którzy dojeżdżali tu z wykładami, rekolekcjami, dniami skupienia.

Do niedawna w inspektorii św. Wojciecha funkcjonował tzw. scholastykat w Rumi. Był to dom formacyjny, w którym klerycy po nowicjacie uzupełniali wykształcenie w zakresie szkoły średniej, by móc następnie kontynuować formację w seminarium. W latach 1980 -86 scholastycy uzupełniali wykształcenie w różnych miejscach, korzystając często z gościnności w tym zakresie inspektorii warszawskiej. W roku 1986 utworzono scholastyka w Rumi przy parafii NMP Wspomożenia Wiernych. Ksiądz generał Idzi Vigano erygował ten dom formacyjny dekretem 10 lipca 1987 r. a jego patronem ustanowił św. Wojciecha. Klerykom stworzono odpowiednie warunki do nauki, poprzez zatrudnienie nauczycieli poszczególnych przedmiotów. Młodzi współbracia poszczególne egzaminy składali w systemie eksternistycznym w III Liceum Ogólnokształcącym w Gdańsku. Tam też przystępowali do egzaminu dojrzałości. Z praktyki przyjmowania do Zgromadzenia kandydatów na kapłanów bez średniego wykształcenia obecnie zrezygnowano.
W chwili podziału inspektorii WSD TS w Lądzie przeznaczone zostało dla obu inspektorii północnych w zakresie studiów teologicznych. W nowym roku seminaryjnym 1980-81 kleryków z filozofii przeniesiono do seminarium w Kutnie Woźniakowie, znajdującym się na terenie inspektorii św. Stanisława Kostki . W roku 1996 staraniem ks. inspektora Z. Malinowskiego kleryków z prowincji warszawskiej wycofano na studia teologiczne do Łodzi. Klerycy z Piły studiujący w Łodzi filozofię zostali natomiast przeniesieni do Lądu . W ten sposób Ląd stał się ponownie pełnym studentatem seminaryjnym z kursami filozoficznymi i teologicznymi. Od roku 1996, poza jednostkowymi przypadkami, studiują w nim tylko współbracia z inspektorii św. Wojciecha.
W latach 1980-2004 wyświęcono w Lądzie dla prowincji pilskiej i warszawskiej ponad 340 współbraci. Kilkudziesięciu salezjanów, którzy przechodzili w Lądzie formację duchową i intelektualną na drodze do kapłaństwa, realizuje swoje powołanie na misjach. Pracują w wielu zakątkach świata, odpowiadając w ten sposób na potrzeby Kościoła. W wydatnej mierze, poprzez liczne zaangażowanie i ciężką pracę, przyczynili się do powstania nowych okręgów administracyjnych Zgromadzenia: Okręgu Zambia pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych oraz Okręgu Wschodniego pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z siedzibą w Moskwie dla placówek salezjańskich w byłych krajach ZSRR.

Seminarium w Lądzie odegrało ważną rolę nie tylko w zakresie formacji duchowej i intelektualnej współbraci, ale również w animacji wielu podejmowanych w prowincji przedsięwzięć. Niektóre z nich swoim oddziaływaniem obejmują całą salezjańską Polskę, jak chociażby utworzony w roku 1992 Międzyinspektorialny Ośrodek Duchowości. W Lądzie odbyły się też prawie wszystkie dotychczasowe kapituły inspektorialne prowincji pilskiej. Regularnie odbywają się tu rekolekcje dla współbraci, zjazdy księży kwinkwenistów, zjazdy dyrektorów i proboszczów, posiedzenia różnych komisji inspektorialnych. Seminarium jest także ośrodkiem animującym pracę powołaniową wśród młodzieży poprzez dni skupienia dla chłopców i inne zjazdy młodzieżowe.

Należy podkreślić także kulturotwórczy wpływ WSD TS w Lądzie na tą część Wielkopolski, w której jest ono położone. Lądzkie seminarium stało się w regionie bardzo aktywnym ośrodkiem naukowym, kulturotwórczym, miejscem wychowania dzieci i młodzieży .
Wśród seminaryjnej działalności na tym polu zauważyć trzeba organizację przedstawień Misterium Męki Pańskiej. Od 1979 misterium wystawiane jest regularnie w okresie Wielkiego Postu. W latach 1979 -2004 w przedstawieniach lądzkich uczestniczyło ponad 40 tys. pielgrzymów . Innym ważnym przejawem kulturotwórczym i wychowawczym środowiska seminaryjnego jest działalność Kleryckiego Koła Przewodników po zespole klasztornym w Lądzie. Pocysterski klasztor, w którym mieści się seminarium salezjańskie, jest coroczne odwiedzane przez kilka tys. pielgrzymów .
W kontekście odpowiedzi środowiska seminarium lądzkiego na zapotrzebowania lokalne, warto wspomnieć także o istniejącym w latach 1981 – 2000 przy WSD TS Ośrodku Szkolenia Organistów. Został on utworzony w wyniku porozumienia władz seminaryjnych z biskupem diecezjalnym we Włocławku Janem Zarębą. Ośrodek wykształcił wielu organistów pełniących dzisiaj służbę w swoich kościołach parafialnych . Dla miejscowych dzieci i młodzieży zorganizowano przy seminarium Oratorium im. Poznańskiej Piątki.

Wszystkie inicjatywy, które w minionym 25–leciu pojawiły się w związku z działalności WSD w Lądzie zostały zrealizowane dzięki wytrwałej pracy wielu współbraci. Ze względu na charakter niniejszego opracowania trudno byłoby ich wszystkich wymienić . W tym miejscu przypomnieć warto jednak księży dyrektorów domu formacyjnego w Lądzie z ostatniego 25-lecia, którzy jednocześnie pełnili funkcję rektora seminarium: ks. Władysław Kołyszko (1979 -85), ks. Stanisław Skopiak (1985 -1986), ks. Stanisław Jankowski (1986 -1995), ks. Zbigniew Łepko (1995 -2001), ks. Marek Chmielewski (2001 -2004), ks. Zenon Klawikowski (2004 - 2010), ks. Ryszard Sadowski (od 2010).

ks. Jarosław Wąsowicz sdb